آمار نشان می‌دهد که در سال گذشته، مردم ایران یکی از دوره‌های کم‌بارش را سپری کردند. سال آبی از ابتدای مهر شروع و به پایان شهریور ختم می‌شود. مطابق روال نیم قرن اخیر، انتظار می‌رود که میانگین بارش در این دوره معادل حدود ۲۵۰ میلیمتر در سطح کشور باشد این در حالی است که در سال گذشته این مقدار ۱۷۱ میلیمتر بود که بیانگر ۳۰ درصد کاهش است.

دراردیبهشت ماه سال جاری، این شرایط به کلی دگرگون شد. آمار نشان می‌دهد که مقادیر بارندگی در این ماه بیش از ۲.۵ برابر متوسط ۱۰ سال قبل در ماه مشابه بوده است. این وضعیت در ماه خرداد هم تا حدودی ادامه یافت؛ مقادیر بارندگی در خرداد نیز نسبت به متوسط ۱۰سال اخیر بیش از ۵۰ درصد رشد داشت.

مسئولان حوزه آب، لاپوشانی بارندگی را ضروری می‌دانند

مهدی نظری، کارشناس حوزه آب با اشاره به اینکه با شروع سال جدید آبی در مهرماه، روند بارش‌ها از سر گرفته شد، گفت: تا پایان روز ۸ آذر، متوسط بارش تجمعی در کشور به ۷۵ میلیمتر رسید. این عدد بیش از ۳ برابر سال قبل و نسبت به متوسط نیم قرن اخیر، ۱۱۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: با شروع روند رو به رشد بارندگی‌ها محمدرضا بختیاری، مدیرعامل شرکت مهندسی آب و فاضلاب استان تهران، میزان بارش‌های ثبت شده تهران را در یک دوره ۵۰ روزه، ۴۶ میلیمتر اعلام کرد و گفت که بارندگی در تهران نسبت به سال قبل ۳۰۰ درصد رشد داشته است، اما این مصاحبه در برخی از محافل حوزه آب و در بعضی از رسانه‌ها با واکنش منفی روبرو شد. استدلال مخالفان مبتنی بر این بود که در شرایطی که نزولات جوی افزایش یافته، اعلام این اعداد و ارقام منجر به سوءتفاهم در میان مردم خواهد شد و بر خلاف واقع چنین وانمود می‌شود که مشکل آب در کشور حل شده است. 

نظری با بیان اینکه چنین واکنش‌هایی نسبت به ارائه آمار و اطلاعات، بسیار تاسف‌آور است، افزود: در سال‌های اخیر خبرگان حوزه آب در خصوص لزوم نقش‌آفرینی مردم در فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت در عرصه آب بررسی های زیادی انجام داده اند. در نتیجه این بررسی ها مهم ترین مانع برای تحقق این امر، «عدم اعتماد مردم» قلمداد می‌شود. در شرایطی که مردم به مسئولان حوزه آب به اندازه کافی اطمینان نداشته باشند، چگونه ممکن است که در مدیریت منابع آبی مشارکت کنند؟

به گفته این کارشناس حوزه آب، مدیران حوزه آب، نقش مردم را در «صرفه‌جویی» تعریف و خلاصه می کنند؛ به همین دلیل انتشار و تکرار اخبار کم‌آبی را مفید و لاپوشانی آمار بارندگی‌ها را ضروری می‌دانند.

مردم را از دو روی سکه مطلع کنید

وی با تاکید بر اینکه مردم باید بدانند رشد بارش ها مجوزی برای افزایش مصرف نیست، تصریح کرد: در هر صورت ما در یک کشور کم‌آب زندگی می‌کنیم. اما واقعیت آن است که تذکرات مسئولین در خصوص کم‌آبی به اندازه ای بلند و ممتد بوده است که افکار عمومی را نسبت به این موضوع تا حدودی بی‌تفاوت و تا اندازه‌ای بی‌حس کرده است.

نظری اظهار داشت: متاسفانه پمپاژ اخبار کمبود آب و ناامیدی از بارش‌ها منجر به رواج بی‌اعتمادی در بدنه جامعه شده است. رسانه‌ها و مسئولین، اخبار کم‌آبی را نقل و تحلیل می‌کنند؛ اما وقتی شرایط تغییر می‌ کند معمولا مطلبی گفته نمی شود. وقتی انتشار گزارش‌های پی در پی و توزیع نمودارهای رنگارنگ از وضعیت بارندگی و منابع آب در هنگام خشکسالی، جای خود را به سکوت و توقف اطلاع‌رسانی در خصوص آمار در وقتِ افزایش بارش‌ها می‌دهد، سیگنال‌های خوب و درستی به جامعه مخابره نمی شود و باور و اعتماد عمومی به مسئولین و مدیران خدشه دار می گردد. 

این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه پیشنهاد می‌شود در خط تماس حاکمیت با مردم، تمرکز از «برنامه‌های آموزش‌محور» به «ارائه گزارش و اطلاع‌رسانی» منتقل شود، گفت: این کار به معنای تلاش برای جبران عقب‌ماندگی تاریخی در باور داشتن مردم و خرد جمعی است. در صورتی که وضعیت بارش‌ها و شرایط منابع آبِ در دسترس، بی دخل و تصرف و صادقانه به مردم گزارش شود، امید می‌رود که جامعه بتواند به مرور، خود را با شرایط موجود تطبیق دهد و مردم ضمن رعایت الگوی مصرف، بهترین تصمیمات را برای بهینه کردن برداشت از منابع بگیرند.

منبع: مهر